Histerektomi

Histerektomi (Rahmin Alınması) Nedir?

Histerektomi, değişik nedenlerden ötürü cerrahi olarak rahmin alınması operasyonu olup kadınlarda sezaryenden sonra ikinci sıklıkta uygulanan ameliyatlardandır.

Histere: Rahim-Ektomi: çıkarma anlamında kullanılan Latince kelimelerin birleştirilmesiyle türemiştir.

Histerektomi Türleri

Total Abdominal Histerektomi (TAH)

Karından yapılan (abdominal) kesi ile rahmin tamamının çıkarılması ameliyatıdır. TAH ameliyatlarında yumurtalıklar (overler) çıkarılmamaktadır.

Genellikle 45 yaş altı kadınlarda yumurtalıklar (overler) faaliyetlerini menopoza kadar sürdürmeye devam edeceğinden yerinde bırakılmaktadır.

Böylelikle kadınlar ameliyat sonrası dönemde adetten kesilmekle birlikte menapoza girmezler ve yumurtalıklardan salgılanan hormonların etkisiyle sıcak basması, terleme, ateş, çarpıntı gibi sıkıntıları yaşamazlar. Belli bir süre sonunda yumurtalık rezervi tükenip estrojen hormonunun azalması ile bu tür menopozal şikayetler de başlayacaktır.

Subtotal Histerektomi

Karından yapılan kesi ile rahim ağzı (serviks) yerinde bırakılarak rahmin alınması ameliyatıdır. Bu ameliyatlar genelde genç yaşlarda (40 yaşından önce) tercih edilmektedir. Subotal Histerektomideki amaç kadınların ameliyat sonrası dönemde az da olsa adet görmelerinin devam etmesi ve bu şekilde psikolojik olarak rahatlamalarıdır.

Dezavantajı ise ameliyattan sonra rahim ağzı kaldığı için, ileri yaşlarda rahim ağzı kanseri açısından bu hastaların yıllık kontrollerinin gerekmesidir.

Vajinal Histerektomi

VAH yani vajinal histerektomi vajinal yoldan (alttan) rahmin çıkartılarak alınması ameliyatıdır. Bu ameliyatlar daha sık olarak kadınlarda “uterin prolapsus” adı verilen rahim sarkmaları nedeni ile uygulanmaktadır.

Rahimin vajinal yoldan alınması karında yapılan kesilere göre çok daha hızlı iyileşmekte, bu şekilde hastalar çok daha kolay ayağa kalkabilmekte, işlerinin başlarına daha çabuk dönebilmekte ve ameliyat sonrası ağrı, enfeksiyon gibi riskler daha az olarak görülmektedir.

Gerektiği durumlarda, vajinal histerektomi ameliyatı ile eş zamanlı olarak mesane sarkması (sistosel) ve barsağın son kısmının sarkması (rektosel) ameliyatları da yapılabilmektedir. VAH ameliyatları karından yapılan histerektomilere oranla kadınların yalnızca dörtte birinde tercih edilmektedir.

Total Abdominal Histerektomi + Bilateral Salpingooferektomi (TAH+ BSO) Rahim ile birlikte her iki yumurtalığın alınması ameliyatıdır.

Özellikle 45 yaş üzerinde olan hastalarda rahim ile birlikte yumurtalıklar da çıkarılmaktadır. TAH+ BSO ameliyatlarındaki amaç, kişinin zaten yumurtalıklarının menopozla birlikte tükeneceği düşünülerek hastayı hayatının ileriki dönemlerinde olası yumurtalık kanserlerine karşı korumaktır. Ayrıca 50 yaş altında olmasına rağmen yumurtalıklarında kistleri olan veya endometriosis problemi olan kişilerde de TAH+ BSO ameliyatları tercih edilmektedir.

Rahim ve yumurtalıkları alınmış hastalar menopoza ani bir şekilde girerler, bu duruma “cerrahi menopoz” adı verilmektedir. Bu nedenle ameliyattan 15-20 gün sonra sıcak basmaları (hot flush) gece terlemeleri, ateş, sıkıntı ve çarpıntı gibi şikayetler normal şekilde menopoza giren bayanlara göre oldukça şiddetli ve ani bir şekilde başlamaktadır.

Uygun hastalarda, ameliyattan kısa süre sonra yapılacak estrojen hormonu tedavileri (ERT) ile kişilerdeki bu tür sıkıntılar azaltılabilmektedir.

Total Abdominal Histerektomi + Unilateral Salpingooferektomi (TAH+USO)

Rahim ile birlikte her iki yumurtalıktan yalnızca birisinin alınması ameliyatıdır. Bu tür ameliyatlar rahimle birlikte yumurtalıkların yalnızca birisinde sorun olan ve yaşı genç olan hastalarda tercih edilen nadir operasyonlardandır. Amaç tek yumurtalığın bırakılarak salgılanan hormonlar ile kişinin menopoza giriş süresini uzatmaktır.

Laparoskopik Histerektomi

Bu tür ameliyatlar “Laparoskop” adı verilen cihaz yardımıyla göbek deliği içine yapılan bir cm’lik bir kesiyle batın içine bir kamera ile girilerek monitorden görüntüleme sağlanması ve kasık bölgelerinden yapılan yaklaşık yarım cm ‘lik kesilerden sokulan cerrahi aletlerle rahmin asıcı bağlarının kesilmesi sonrasında rahmin vajinal yoldan (alttan) çıkartılmasını içermektedir.

Bu şekilde hastalarda batın kesisi yapılmadığı için yara iyileşme hızı daha iyi olmaktadır. Laparoskopik yoldan yapılan histerektomiler bu konuda deneyim sahibi jinekolog cerrahlar tarafından yapılması gereken özellikli ameliyatlar sınıfındandır.

Histerektomi Ameliyatları

Histerektomi ameliyatları en sık olarak aşağıdaki gerekçelerle yapılmaktadır.

1- Myomların alınması

Histerektomi en sık olarak rahimden köken alan ve iyi huylu tümörler grubunda yer alan myom nedeni ile yapılmaktadır. Tıbbi literatürde miyom, uterin fibroid, myoma, uterin myom, fibroid, leiomyoma veya myoma uteri gibi isimlerle anılmaktadır.

Halk arasında ise rahimde ur, iyi huylu rahim tumörü gibi isimlerle bilinmektedir. Myomlar kadınlarda adet düzensizlikleri ve buna bağlı kansızlık, kasık ağrıları, adet sancıları (dismenore),kabızlık, sık idrar çıkma, böbrek ve idrar kanalı ile ilgili problemlere sebebiyet vermektedir.

Myomların kadınlarda kanserleşme olasılığı yok denecek kadar azdır. Ancak rutin ultrasonografik izlemlerde hızla büyüyen ve kısa zamanda şiddetli problemlere yol açan myomların tek tedavi şekli cerrahi olarak çıkartılmalarıdır.

Bazı durumlarda özellikle genç hastaların çocuk beklentileri olabilir ve bu kişilerde rahmin yerinde bırakılarak yalnızca myomların alınması da tercih edilebilir (myomektomi ameliyatı).

İleri yaşlarda rahmin tamamen alınması, zaman içinde rahimdeki milimetrik myomların büyüyerek hastayı ikinci bir ameliyattan korumayı amaçlamaktadır.

2- Kanser

Rahim kanseri (Uterin Ca) rahim ağzı kanseri (Cerviks Ca),yumurtalık kanseri (Over Ca) durumlarında rahmin alınması ameliyatları sık olarak yapılabilmektedir.

3- Endometriyal Hiperplazi

Rahim içini kaplayan ve “endometrium” adı verilen zarın patolojik bir şekilde kalınlaşması kansere zemin hazırlayabilir. Her ne kadar belli medikal tedaviler uygulanabilse de problemi sürekli tekrarlayan ve ileri yaş grubundaki hastalarda histerektomi ameliyatları tercih edilebilmektedir.

4- Tedavilere Cevap Vermeyen Adet Düzensizlikleri

Uygulanan medikal tedavilere rağmen kişilerde adet düzensizlikleri (sık ve yoğun şekilde adet görmeler) devam etmekteyse ve kişi fertilitesini tamamlamışsa (yani ileride bir çocuk istemi yoksa) histerektomi ameliyatları yapılabilmektedir.

Özellikle “Adenomyozis” adı verilen ve rahmin bütün olarak büyüdüğü durumlar kişilerde sürekli bir kasık ağrısı, adet düzensizliği ve sancılı adet görme gibi şikayetler ortaya çıkarabilir. Bu durumlarda da histerektomi ameliyatları sık olarak düşünülmektedir.

5- Endometriozis

Endometriozis, rahim içinde yer alan hücrelerin batın içinde yerleşmesi ve buralarda çoğalarak yapışıklıklar (adezyon) geliştirmesi ile karakterize bir hastalıktır. Endometriozis problemini taşıyan hastalarda sancılı adet görme (dismenorea) gebe kalamama (infertilite),ilişki sırasında şiddetli sancıların yaşanması (disparunia) gibi şikayetler izlenmektedir.

Bazen da “endometroma (çikulata kistleri)” adı verilen yumurtalık kistleri de ortaya çıkabilmektedir. Endometrozis hastalığında rahmin alınması ameliyatı, en son olarak düşünülmesi gereken bir seçenektir.

6- Rahim Sakması

Özellikle çok sayıda yapılan normal doğumlar ve bağ dokusu elastikiyetinin azlığı durumlarında rahim vajinal kanaldan dışarı sarkabilir (uterin prolapsus). Bu durumunda genellikle vajinal yoldan (alttan) yapılan ameliyatlarla rahim tümden alınmaktadır. Bu tür ameliyatlara “Vajinal Histerektomi (VAH)” adı verilmektedir.

Ancak bazı özel durumlarda, özellikle genç hasta grubunda rahmin alt kısmı kesilerek yukarıya asılabilmektedir.

7- Doğum ve Gebelik Komplikasyonları

Sezaryen veya normal doğumlardan sonra yorgun rahmin güçlü bir şekilde kasılamaması (uterin atoni) aşırı kanamalara neden olabilir. Bu tür durumlar “acil histerektomi” gerekçesidir ve geç kalınması halinde hasta kaybedilebilir.

Aynı şekilde rahmin doğumda yırtılması (uterin ruptür) veya kürtaj sırasında delinmesi (uterin perforasyon) durumlarında da primer onarım yetersiz kalabilir ve kişinin rahminin acil olarak tümden alınması hayat kurtarıcı olabilir.

8- Diğer Nedenler

Tubovaryen abse (tüp ve yumurtalıkları kaplayan abseler) yumurtalık ve batın kistleri, endometrial polip gibi nadir durumlarda da histerektomi ameliyatları yapılabilmektedir.